“Dat de geschiedenis zich herhaalt, is vooral daarom zo leerzaam, omdat zij zich nooit op dezelfde wijze herhaalt. Men kan dus even goed beweren, dat de geschiedenis altijd weer nieuw is.”
Simon Vestdijk
Het jaar 2022 behoort gelukkig tot de geschiedenis. Op vele vlakken was het een annus horribilis. Oorlog in Oekraïne, natuurrampen en voor ons, als vermogensbeheerders, kon de malaise op de financiële markten daar helaas nog wel bij.
Afgelopen jaar eindigden zowel aandelen- als obligatiemarkten in de min. Het is na 1941, 1967, 1987 en 1994 pas de vijfde keer in 150 jaar historie dat dit gebeurde. Bovendien is 2022 meteen het meest extreme jaar in dit rotrijtje. De enige te behalen eer was de schade in de door ons beheerde portefeuilles te beperken. Het is een schrale troost, maar dat is wel gelukt. Onze huisportefeuille, de Optimale Mix, hield het roer redelijk recht in de woelige beleggingswereld. Met een min van 9,7% werd beter gepresteerd dan de aandelen- en obligatiemarkten, zie Grafiek 1. Hoe dit positieve relatieve rendement tot stand kwam, lichten wij graag toe. Vooruitblikken is evenwel belangrijker voor beleggers en uit de puinhopen van 2022 is wel degelijk hoop voor 2023 (en daarna) te ontwaren. Welke portefeuille wij daarbij optimaal vinden, vertellen wij in het vervolg van deze Strategiebrief.
Het thema van 2022: inflatie
Jarenlang trok de publicatie van de maandelijkse inflatiecijfers in de Verenigde Staten en Europa geen aandacht. Dat veranderde toen de coronapandemie naar de achtergrond verdween. In heel 2022 was het inflatiecijfer één van de meest belangwekkende macro-economische variabelen. Dit cijfer viel dikwijls hoger uit dan verwacht en verraste daarmee niet alleen beleggers, maar ook centrale bankiers. De enorme stijging van de energieprijzen als gevolg van de oorlog in Oekraïne was olie op het inflatievuur. Centrale banken hebben de opdracht om te zorgen voor prijsstabiliteit. Het vaststellen van de korte rente is daarbij een belangrijk instrument…. en dat hebben we geweten! Het Amerikaanse stelsel van centrale banken, de Federal Reserve, verhoogde haar beleidsrente in 2022 van 0-0,25% naar een bandbreedte van 4,25%-4.5%. De ECB begon met een beleidsrente van -0,5% en eindigde het jaar op het niveau van 2%. De hogere tarieven voor kort geld werkten ook door op de langere (kapitaalmarkt)rentes. Beleggers in obligaties krabden zich wel even achter de oren en deden hun stukken van de hand. Het aanvangsrendement op een Nederlandse staatsobligatie steeg van -0,04% naar 2,89%, zie Grafiek 2.
De stand van de kapitaalmarktrente is ook van vitaal belang voor alle andere beleggingscategorieën. Zowel de hypotheekrente, de disconteringsvoet waartegen bedrijfswinsten worden gewaardeerd als de koers van termijncontracten, allen hangen af van de kapitaalmarktrente. Een tijd lang was het makkelijk rekenen met nul of negatieve tarieven, maar daar kwam in 2022 verandering in. Het effect daarvan op de financiële markten is af te lezen in Tabel 1. Alleen olie en goud hielden, gemeten in euro, het hoofd boven water. Olie profiteerde van de sancties die aan de Russische olie-export werden opgelegd. Goud vervulde haar rol van schuilplek. In valutaland was de dollar de vluchthaven. Bovendien profiteerde de greenback van de rentestijgingen door de Federal Reserve. Opvallend in Tabel 1 is dat obligaties het nog slechter deden dan aandelen. Onze Optimale Mix begon het jaar met een forse onderweging in vastrentende waarden. Een type obligatie dat wij echter wel aantrekkelijk vonden, de inflatie-geïndexeerde obligatie, biedt namelijk protectie tegen de hardnekkig hoge inflatie. Daarnaast hadden wij het afgelopen jaar alternatieve beleggingen als edelmetalen en hedge funds in portefeuille. Deze actieve tactische zet betaalde zich uit in 2022. Ook het accent op grondstoffen en energie gerelateerde aandelen droeg bij aan het positieve relatieve rendement.
Outperformance: drie op een rij!
In 2022 presteerde onze Optimale Mix beter in een neergaande markt en hielden we de verliezen daardoor beperkt. In de twee daaraan voorafgaande jaren betaalden onze actieve keuzes zich eveneens uit, zie Grafiek 3. Een heuglijk feit waar wij best trots op zijn! In 2020 benutten wij de extreme koersdalingen na het uitbreken van de coronapandemie om de aandelenweging fors op te hogen. In een aantal stappen verhoogden wij de aandelenweging van 45% naar 65%. In 2021 betaalde die overweging in aandelen zich wederom uit, hetgeen tot 3% outperformance leidde.
Blik vooruit
De rationale achter de renteverhogingen door centrale banken is dat consumenten, ondernemers en overheden het geld minder laten rollen. Financieringen voor consumentenkrediet, hypotheken, bedrijfsinvesteringen en overheidstekorten worden duurder.
Door de vraagzijde van de economie af te zwakken hopen centrale banken te bewerkstelligen dat de inflatie daalt. Tegelijkertijd neemt daardoor de kans op een economische groeivertraging of recessie toe. Deze angst zit onzes inziens echter al deels in de koersen verwerkt.
Wij verwachten dat in 2023 de inflatie een stuk lager zal uitvallen. Naast het restrictieve monetaire beleid, zullen ook de energieprijzen bijdragen aan lagere jaar-op-jaar vergelijkingen. De paniekniveaus van de gasprijzen van afgelopen zomer gaan we waarschijnlijk niet meer zien. Lagere inflatiecijfers zullen ervoor zorgen dat centrale banken minder hard op het monetaire rempedaal zullen hoeven trappen. Dit geeft vervolgens weer lucht aan de economie.
Met welke voorkeuren gaan wij met de door ons beheerde portefeuilles het nieuwe jaar in? Dankzij de gestegen rentestanden en risicopremies zijn veel beleggingen aantrekkelijker geworden in het afgelopen jaar. De grootste verandering in onze actieve beleggingskeuzes is dat obligaties een prominentere plek hebben gekregen. Met een aanvangsrendement van 2,75% op een Nederlandse staatsobligatie met een looptijd van tien jaar en ruim 4% op Europese bedrijfsobligaties bieden vastrentende waarden eindelijk weer een aantrekkelijk rendement en een buffer in economisch onzekerdere tijden. Daarom kochten wij de afgelopen maanden stapsgewijs obligaties bij ten faveure van alternatieve beleggingen en aandelen.
Binnen de aandelencomponent van de portefeuille geven wij de voorkeur aan enkele lange termijn beleggingsthema’s. De hoge energieprijzen en de afhankelijkheid van onbetrouwbare regimes maken investeren in duurzamere energiebronnen nog belangrijker. Er zullen veel overheidsinvesteringen in de duurzame energie hoek worden gedaan. Wij hebben dan ook een accent op ondernemingen actief in de duurzame energiesector aangebracht, denk aan wind- en zonne-energie, maar ook aan fabrikanten van (hybride) warmtepompen en hun toeleveranciers.
Knelpunt in de verduurzaming is de schaarste aan grondstoffen. Voor de productie van windmolens, maar ook voor elektrische auto’s is veel koper nodig. Daarom hebben wij een overweging in grondstofaandelen. Deze grondstofproducenten zijn bovendien zeer goed in staat hogere prijzen door te belasten aan hun afnemers. Daardoor biedt deze belegging tevens een goede bescherming tegen inflatoire druk.
Naast de lange termijn beleggingsthema’s hebben wij tactisch groei-aandelen opgenomen. De waarderingen van ondernemingen waarvan een relatief groot deel van de winst verder in de toekomst liggen, zijn gedaald door de opgelopen rente. Nu we tekenen zien van moderatie van de inflatie, geeft dit ruimte voor lagere rentestanden op korte termijn en lucht voor groei-aandelen. Denk hier aan de grote groei-ondernemingen als Apple en Microsoft, maar ook kleinere groeiparels van eigen bodem zoals ASM International en BESI.
Een goede spreiding is essentieel voor stabiele lange termijn rendementen. Wij enten onze portefeuille namelijk niet op één enkel scenario. Daarom houden wij ook vast aan de inflatie gerelateerde obligaties en edelmetalen voor het geval de inflatie andermaal hardnekkiger blijkt dan verwacht.
Ook in 2023 zullen wij u via de maandelijkse Strategiebrief, webinars, presentaties in den lande of in een persoonlijk gesprek op kantoor of bij u thuis blijven informeren. Zoals u van ons gewend bent, spelen wij in op veranderingen in uw persoonlijke situatie en op een veranderende beleggingsomgeving, opdat de Mix Optimaal blijft!
Wij gaan vol goede moed het nieuwe jaar in en spreken de hoop uit dat we begin 2024 kunnen terugblikken op een annus mirabilis zowel op het terrein van beleggingen als daarbuiten!
Ontwikkelingen Optimix Maatwerk en Duurzaam
Wij hebben het M&G Sustainable Euro Credit Fund aangekocht. Het is een actief fonds met een duurzaam accent dat qua kosten (14 basispunten) concurreert met indexfondsen. M&G Sustainable Euro Credit Fund behaalt doorgaans een stabiele outperformance ten opzichte van de benchmark. Door de fors gestegen rente dit jaar zijn de aanvangsrendementen op vastrentende waarden weer een stuk aantrekkelijker geworden. Zodoende brachten we de forse onderweging in laag-risico (investment grade) bedrijfsobligaties flink terug naar een bescheiden onderweging. Door de stijging van de kapitaalmarktrentes en kredietopslagen in december liep het (aanvangs)rendement op Europese bedrijfsobligaties op tot 4,3%. Tot een jaar geleden was dit rendement nog rond de 0%! Wij verwachten dat kapitaalmarktrentes en kredietopslagen zullen dalen in de komende 6 tot 12 maanden en vonden de huidige niveaus daarom een geschikt aankoopmoment.
