Strategiebrief Februari Vermogensbeheer

02 feb. 2023

In Memoriam – Ruurt Hazewinkel

Recent ontvingen wij het droeve bericht dat onze oprichter, Ruurt Hazewinkel, op 92-jarige leeftijd is overleden. Ruurt startte 40 jaar geleden Beleggingsfonds Optimix. Dit fonds bestaat nog steeds en draagt nu de naam Optimix Mix Fund. Het succes van Beleggingsfonds Optimix werd in 1987 gevolgd door de oprichting van het effectenkantoor (Optimix Beheer & Beleggingen), de rechtsvoorganger van onze vennootschap. Ruurt heeft tot het begin van deze eeuw, eerst als directeur en later als commissaris, aan het roer van Optimix gestaan. Zijn absolute ‘moment of fame’ kwam in 1987 toen hij enkele maanden voor de Crash in een interview in de Telegraaf aankondigde pessimistisch gestemd te zijn over de beurs en dat hij daarom voor zijn cliënten de aandelenposities (grotendeels) had verkocht. Hiermee was zijn naam als technisch analist definitief gemaakt!

Ook na zijn terugtreden bij Optimix bleef Ruurt zeer betrokken bij het wel en wee van Optimix en haar clientèle en volgde hij de ontwikkelingen ter beurze nog steeds op de voet. Ruurt kwam nog regelmatig langs om aan de hand van zijn grafieken zijn visie op de beleggingsomgeving met ons te delen. Dat waren waardevolle momenten! Ook bezocht hij nog regelmatig onze ‘Strategiebrief op Reis’-sessies. In 2011 heeft Ruurt (een van de oprichters in 1961 van de VBA, de Vereniging voor Beleggings Analisten) zijn ‘beleggingsleven’ gedocumenteerd in zijn magnus opus “Turning Points”, een fascinerend boek en een ‘must read’ voor echte beleggers over de koersontwikkelingen sinds 1961. Wij hebben nog enkele exemplaren beschikbaar die we graag uitlenen aan geïnteresseerden!

Wij hebben veel te danken aan Ruurt en zullen hem enorm missen. Dat zal ongetwijfeld gelden voor eenieder die het geluk heeft gehad om hem van nabij mee te maken. Wij wensen de familie van Ruurt en al zijn vrienden en bekenden veel sterkte in deze droeve tijd.

“Het geheim van geluk is lage verwachtingen hebben.” - Warren Buffett

In 2022 was, zelfs met een vergrootglas, weinig goed nieuws te vinden. De start van 2023 is wat dat betreft een verademing. Meevallende berichtgeving waar iedereen, beleggers incluis, zo naar snakte, beheerste de nieuwstijding. De zachte winter in combinatie met goed gevulde voorraden, deed de Europese gasprijs zelfs zakken tot onder het niveau van voor de Russische invasie, zie Grafiek 1. Op 24 februari is het alweer een jaar geleden dat deze barbaarse oorlog begon. Door de dalende energieprijzen veerde het consumentenvertrouwen in de eurozone op. Ook de industrie voelt de verlichting van lagere energiekosten. Verder weg was er bovendien goed nieuws uit China. Na het loslaten van de strenge coronamaatregelen veert de economie daar op. Dat is een impuls voor de wereldwijde economische activiteit. Verder lijkt de inflatie in zowel de Verenigde Staten als de eurozone nu echt af te zwakken, waardoor centrale banken minder restrictief monetair beleid hoeven te voeren. Dit alles zorgt ervoor dat de recessieangst naar de achtergrond werd verdrongen, maar daarover later meer. Het positieve sentiment vertaalde zich in koersstijgingen voor zowel aandelen als obligaties. Uw Optimale Mix is het nieuwe jaar zodoende in optima forma begonnen!

Economische meevallers het grootst in Europa

Oorlog aan de oostgrens, torenhoge energielasten en inflatie die de pan uitrees. Europa was wel de hoek waar de klappen vielen. De verwachtingen omtrent de economische groei en de ontwikkeling van de bedrijfswinsten in de eurozone daalden tot een weinig behaaglijke gevoelstemperatuur.

Toch schoten de Europese beurzen krachtiger uit de startblokken dan de Amerikaanse, hoe zit dat? Het negatieve sentiment in Europa biedt ruimte voor meevallers. Hoe de gerealiseerde macro-economische cijfers zich verhouden tot de verwachtingen, wordt door Citibank gemeten met haar economic surprise index. In Grafiek 2 is te zien dat de economische cijfers in de Verenigde Staten de laatste tijd tegenvallen, terwijl die in de eurozone boven (de laaggespannen) verwachting uitkomen.

De eerdergenoemde energieprijsdaling, maar ook de opverende export naar China dragen hieraan bij. Voorts is de ECB in een minder verder gevorderd stadium als het gaat om het verhogen van haar beleidsrente dan de Federal Reserve. De rem die een hogere rente op de economische groei zet, is minder diep ingetrapt.

Naar verwachting verhoogt de ECB haar beleidsrente na de eerste stap van 2,0% naar 2,5% in maart naar 3%. De Federal Reserve houdt het bij verhogingen van 0,25%. Het renteverschil tussen de euro en de dollar neemt dus af waardoor de euro relatief aantrekkelijker wordt. Voor ons als eurobeleggers drukt de dollarverzwakking van de laatste tijd de rendementen op Amerikaanse beleggingen. Binnen de door ons beheerde portefeuilles zijn wij onderwogen belegd in Amerikaanse aandelen en overwogen belegd in aandelen uit Europa en de opkomende markten. De laatste categorie aandelen beleefde, gedreven door de heropening van China, een sterke maand. Ook presteren de opkomende markten over het algemeen goed bij een zwakkere dollar. Onze regionale voorkeur kwam het rendement van de Optimale Mix ten goede in januari.

Hoe zit het dan met het toekomstperspectief? De vraag naar metalen en grondstoffen neemt al jaren toe. Een simpele reden is de groei van de wereldbevolking. De komende jaren zal de vraag als gevolg van de verduurzamingstrend verder toenemen. De oorlog in Oekraïne legde onze energiekwetsbaarheid bloot. Dankzij compensatiemaatregelen en een zachte winter waren de gevolgen relatief bezien beperkt. Die zachte winter is echter een symptoom van een groter milieuprobleem. Om hier het hoofd aan te bieden zal de afhankelijkheid van fossiele energiebronnen verlaagd dienen te worden. Hiervoor is bijvoorbeeld veel koper nodig. Voor een windturbine is vier keer zoveel koper nodig als voor een gasturbine. Ook gaat in een elektrische auto twee zoveel koper als in een brandstofauto. Om nog maar te zwijgen over de investeringen in het elektriciteitsnet. In Grafiek 2 is te zien welke verschuiving in de energiemix op stapel staat. Daarom vinden wij een overweging naar de mijnbouwsector- en grondstoffensector onontbeerlijk in een toekomstgerichte Optimale Mix!

Euforie, maar waakzaamheid geboden

In januari waren er geen vergaderingen en bijbehorende rentebesluiten van de Europese en Amerikaanse centrale bank. De beurssfeer werd dus niet verpest, iets waar centrale bankiers recent wel een handje van hebben. Februari kan er daarom heel anders uit zien, aan het begin van die maand werden weer renteverhogingen doorgevoerd. ECB-president Christine Lagarde waarschuwde vanaf het World Economic Forum in Davos al dat beleggers er verstandig aan doen niet te ver op de muziek vooruit te lopen. De inflatoire druk neemt weliswaar af, maar is nog steeds ver verwijderd van de 2% doelstelling die centrale banken hanteren. De inflatie in Nederland kwam over januari op 7,6% uit, gemeten ten opzichte van consumentenprijzen een jaar geleden. Vergelijken we echter het prijspeil ten opzichte van de piek in oktober vorig jaar, dan zijn prijzen alweer met 4% gedaald! Mogelijk zullen centrale banken binnen afzienbare tijd hun verkrappend beleid staken. Het verleden heeft echter geleerd dat verkrappend monetair beleid met een vertraging van zo’n 12 maanden doorwerkt in de economie. Die effecten beginnen inmiddels al wel voelbaar te worden. De arbeidsmarkt is minder gespannen en de excessen in de huizenmarkt ebben weg. Wij gaan niet uit van een zware recessie, maar enige afkoeling van de economie is onvermijdelijk.

Het is nog te vroeg om een compleet beeld van het winstcijferseizoen te vormen, daar zullen we in de volgende Strategiebrief bij stil staan. Vooralsnog lijken de omzet- en winstcijfers niet tegen te vallen. Met het oog op iets minder uitbundige groei zijn de volgende kwartalen interessanter om te volgen. De koers/winst verhoudingen voor Amerikaanse aandelen (S&P 500 Index kost gemiddeld 18x de winst) bieden de minste buffer voor tegenvallers, een reden te meer voor onze voorkeur voor aandelen buiten de Verenigde Staten.

De psychologie van beleggers zorgt vaak voor paniek en euforie. Aan ons de schone taak om uw portefeuille daar doorheen te manoeuvreren. Wij blijven dus waakzaam en zullen bij verdere koersstijgingen waarschijnlijk wat gas terug gaan nemen bij (aandelen en/of obligatie) beleggingen die te ver op de muziek zijn vooruit gelopen.

Ontwikkelingen Optimix Maatwerk

Wij hebben een positie genomen in de VanEck Global Mining ETF. Deze kochten wij in plaats voor Lyxor ETF STX 600 Basic Resource, een soortgelijke tracker. Echter, door een verandering in de samenstelling van de Lyxor tracker werd het gewicht van Glencore PLC meer dan 30% van het totaal. Dit is wat ons betreft een te hoog concentratierisico in een product dat een goed gespreide representatie van de mijnbouwsector dient te geven. Hierop besloten wij op zoek te gaan naar een vervangende mijnbouw ETF met een beter spreiding. De VanEck ETF sloot het beste aan bij onze wensen. De verkochte Lyxor ETF STX 600 Basic Resource bestaat mijnbouw voor circa 20-25% uit aandelen van ondernemingen actief in de papier-, aluminium- en staalindustrie. In de VanEck Global Mining ETF komt deze overige 20-25% juist voor rekening van mijnbouwbedrijven in goud en zilver. Lyxor bestaat derhalve voor 25% uit ‘procesindustrie’ terwijl VanEck dus voor 100% uit mijnbouw bestaat. Op de lange termijn geniet dit onze voorkeur.

Ontwikkelingen Optimix Duurzaam

Duurzame aandelen ondervonden vorig jaar meer hinder van de rentestijgingen dan de brede aandelenmarkt. Met het aanbreken van het nieuwe jaar daalde de rente echter fors. Daardoor hadden aandelen van ondernemingen in de duurzame hoek – en groeiaandelen in het algemeen – de wind mee in de eerste maand van 2023. Het Handelsbanken Sustainable Energy Fund, een ‘donkergroen’ fonds in uw portefeuille, dat duurzaam investeren expliciet tot doel heeft, schoot uit de startblokken en steeg met maar liefst 9,1%. Wij verwachten dat de verduurzamingstrend en de daarbij behorende investeringsprogramma’s van overheden in de komende jaren een gezonde basis voor toekomstige rendementen voor duurzame beleggingen vormen.

Optimix Mix Fund

De koers van Optimix Mix Fund steeg afgelopen maand met 3,5%. Het fonds presteerde daarmee beter dan haar benchmark, deze steeg namelijk met 2,9%. Het positieve relatieve rendement is het gevolg van de regionale en sectorale allocatie. Aandelen uit Europa en de opkomende markten, waarin het fonds overwogen belegd is, deden het beter dan aandelen uit de Verenigde Staten, waarin het fonds onderwogen belegd is. Ook de accenten op verduurzaming en op grondstoffen droegen positief bij aan het relatieve rendement. Afgelopen maand werd binnen de grondstoffensector iets opgeschoven van de papier-, aluminium- en staalindustrie naar de goud- en zilvermijnbouw.

Behalve aandelen waren ook obligaties in trek. Er was geen noemenswaardig nieuws van het centrale bankfront in januari. De gedachte dat de inflatie gepiekt heeft en centrale bankiers het rustiger aan kunnen doen, werd zodoende niet verstoord. Wij blijven er evenwel beducht op, dat centrale bankiers toch nog harder op de monetaire rem trappen dan de financiële markten nu verwachten/hopen. Het aanvangsrendement op de Bund, een Duitse staatslening met een looptijd van tien jaar, daalde afgelopen maand van 2,57% naar 2,31%. Ook de kredietopslag op bedrijfsobligaties nam af. Het fonds reduceerde, op de golven van de rentestijging, de onderweging in obligaties vorig jaar fors. Daarom profiteert het fonds nu van de toegenomen belangstelling voor vastrentende waarden. Ultimo januari was de vermogensallocatie van het fonds als volgt: aandelen 57,1%, staatsobligaties 18,2%, bedrijfsobligaties 5,9%, alternatieve beleggingen 8,0%, grondstoffen 7,4% en liquiditeiten 3,4%.

Performance maand	3,5 %
Performance 2023	3,5 %
Referentie-index 2023	2,9 %

Optimix Income Fund

De koers van Optimix Income Fund steeg afgelopen maand met 2,0%. Daarmee presteerde het fonds beter dan haar samengestelde referentie-index die met 1,8% steeg. Afgelopen maand stegen zowel de koersen van de verschillende obligaties als aandelen in portefeuille. Het relatieve resultaat werd gedrukt door de nagenoeg onveranderde waarde van de alternatieve beleggingen die 11% van de portefeuille vormen en de relatief korte looptijd van de obligatieportefeuille ten opzichte van de referentie-index. Gedurende de verslagmaand is de positie in Europese bankaandelen verkocht en de positie in 6,5% Rabobank certificaten sterk gereduceerd. Tevens zijn de posities in de Duitse inflation linker die in april 2023 aflost en Mint Tower Arbitrage Fund verkleind. De opbrengsten zijn aangewend voor de aanschaf van een positie in de Zwitserse verzekeraar Swiss Life Holding, de aan de Engelse beurs genoteerde mijnbouwer Glencore en twee in Zuid-Afrika genoteerde platina mijnbouwers Sibanye-Stillwater en Impala Platinum. Daarmee is nu ruim 5% van de portefeuille belegd in mijnbouwers van basis- en edelmetalen. Naar onze mening hebben dergelijke bedrijven goede vooruitzichten op hogere prijzen voor hun gedolven materialen en zodoende hogere resultaten in de komende jaren terwijl de huidige dividendrendementen (>7%) nu al tot de hoogst verkrijgbare behoren.

Performance maand	2,0 %
Performance 2023	2,0 %
Referentie-index 2023	1,8 %

Optimix Wereld Aandelen Fonds

De koers van Optimix Wereld Aandelen Fonds steeg 5,0% gedurende de maand januari. Hiermee presteerde het fonds beter dan haar referentie-indextracker, iShares Core MSCI World UCITS ETF, die in de vergelijkbare periode met 4,2% steeg.

Na het annus horribilis van vorig jaar zijn aandelenmarkten het jaar 2023 positief begonnen. Waar beleggers het nieuwe jaar met lage verwachtingen in gingen, zorgden een tweetal positieve ontwikkelingen voor een opleving van het sentiment. In de eerste plaats lijkt de Europese energiecrisis weg te ebben. Inmiddels zijn Europese gasprijzen alweer gedaald tot het niveau van voor Russische invasie in Oekraïne. In de tweede plaats zorgt de draai in het Chinese coronabeleid voor zicht op opleving van de tweede economie in de wereld.

Het fonds wist goed te profiteren van de opleving in het sentiment. Gedurende de maand steeg de prijs van koper met 10%. De beleggingen in grondstofproducten droegen hierop positief bij aan de relatieve performance van het fonds. Tegelijkertijd blijven defensieve sectoren, zoals gezondheidszorg, duidelijk achter bij het marktgemiddelde. Het fonds profiteerde van haar onderweging in defensieve sectoren.

Performance maand	5,0 %
Performance 2023	5,0 %
Referentie-index 2023	4,2 %

Optimix Emerging Markets Fund

De koers van Optimix Emerging Markets Fund steeg met 6,5% gedurende de verslagperiode en de referentie-indextracker, iShares MSCI Emerging Markets UCITS ETF steeg met 6,7% in de vergelijkbare periode. De opkomende markten hadden een mooie start van het nieuwe beleggingsjaar, net zoals de aandelenbeurzen in Europa en de Verenigde Staten. Het positieve beurssentiment werd gevoed door optimisme aangaande het herstel van de Chinese economie, als gevolg van het schrappen van het zero-covid beleid. Chinese aandelen profiteerden hierdoor en trokken de beurzen in Zuid-Korea en Taiwan met zich mee. Op de laatst genoemde beurzen zijn vooral technologie en export-georiënteerde bedrijven genoteerd en deze profiteerden van de stijging van de technologiebeurs NASDAQ, waarin technologie-aandelen zwaar vertegenwoordigd zijn. Groeigeoriënteerde aandelen kregen steun van de daling van kapitaalmarktrentes en inflatieverwachtingen wereldwijd. In het fonds werd gedurende de maand de allocatie naar Chinese en Zuid-Koreaanse (groei-)aandelen opgehoogd om te profiteren van het herstel van de Chinese economie en de technologiesector, terwijl het gewicht van India en Brazilië werd verlaagd. Zowel Indiase als Braziliaanse aandelen waren in 2022 de relatieve “outperformers” en wij verwachten dat beide markten op de korte termijn relatief zullen achterblijven.

Performance maand	6,5 %
Performance 2023	6,5 %
Referentie-index 2023	6,7 %

Optimix EuroRente Fonds

De koers van Optimix EuroRente Fonds steeg afgelopen maand met 0,6%. Daarmee presteerde het fonds minder goed dan haar samengestelde referentie-index die met 1,7% steeg. De goede stemming op de euro-obligatiemarkt stond in schril contrast tot de opmerkingen die verschillende beleidsmakers van de ECB gedurende de maand gaven. Daaruit blijkt dat de ECB haar beleidsrente gedurende het eerste kwartaal met 1% zal verhogen naar 3% en dat de verhogingen daarna mogelijk in kleinere stappen zullen gaan plaatsvinden. Ondanks deze restrictieve woorden daalde het aanvangsrendement van de 10-jarige Nederlandse staatsobligatie met ruim 30 basispunten naar 2,6% op maandultimo. Deze tegendraadse ontwikkeling verraste ECB president Lagarde. Zij kon dan ook niet nalaten om marktpartijen te waarschuwen dat zij een te positief beeld hebben met betrekking tot het door de ECB te voeren monetaire beleid in de nabije toekomst. De relatief mindere prestatie van het fonds is deels te danken aan de in vergelijking tot de referentie-index korte looptijd van de portefeuille. Bovendien boekte de grootste positie in portefeuille, de Duitse inflation linker die in 2026 afloopt, een klein negatief resultaat als gevolg van de licht oplopende reële rente en de (kleine) daling van de indexratio waartegen de hoofdsom wordt gecorrigeerd. Gedurende de verslagmaand is de looptijd van de portefeuille iets verkort middels de verkoop van Nederlandse staatsobligaties die in 2032 aflossen. Een deel van de opbrengst is aangewend voor de aankoop van de Vonovia obligatie die in september 2024 aflost. Deze obligatie, uitgegeven door Europa’s grootste woningverhuurbedrijf, is aangekocht op een aanvangsrendement van 3,8%.